SANAT HAREKETLE BULUŞUYOR: OP ART

Op art, diğer adıyla ‘’Optik Sanat’’

Op art, tekrar eden basit formlar, ritmik desenler, titreşen renk kombinasyonları, hareli desenler ve ön plan-arka plan karışıklığı gibi görsel efektlerin kullanımı yoluyla, optik duyumları araştıran bir geometrik ve soyut sanat biçimidir.

Bu terim ilk olarak Times dergisinin 1964 yılında yayınlanan bir makalesinde, yeni bir sanat stili olarak tanımlandı. Bu sanat akımının en önemli özelliği, bilimsel temeller üzerine inşa edilmiş olmasıdır. Sanatçılar çalışmalarını ortaya koyarken, fizikçilerin renk ile ilgili çalışmalarından; geometriden ve seyircide yapacağı etki yönünden psikoloji alanlarındaki ilerlemelerden faydalandı.

Tüm Op art çalışmaları, üç boyutlu uzay yanılsaması vermek için perspektif kurallarını manipüle etmek, ışık ve gölge izlenimi yaratmak için renkleri karıştırmak gibi görsel algı hilelerini içeriyor.

Hem sanatı yapanı hem de onu deneyimleyeni eşitleyen bir sanat türü olan Op art, bir tür katılımcı sanat olarak kabul ediliyor. Çünkü bu sanatı bir optik illüzyon olarak deneyimlemek için bir izleyicinin varlığı gerekiyor.

Op Art Etkisi

Optik sanatta, uyumsuz şekil-zemin ilişkisi oluşturmak için zıt renkler, çizgiler ve şekiller kullanılıyor. Çizgiler, arka plana doğru kaybolmadan önce ön plana çıkıyormuş gibi görünürken, ileri geri şekilde titrer gibi görünüyor. Hareket yanılsamasının nedeni aslında bu titreşimler… Bu titreşimin etkisi o kadar güçlü olabiliyor ki, bazı izleyicilerin op art eserine uzun süre baktıklarında mide bulantısı ve baş dönmesi yaşayabilmesi mümkün.

Bu sanat akımında kompozisyonlar, eserlere hareket yanılsaması vermeyi hedeflediği için izleyicinin zihninde bir tür görsel gerilim yaratıyor. Kendinizi, hareket halinde gibi gözüken, titreşen resimlere bakarken huzursuz hissederseniz, bu durumun çok olağan olduğunu söyleyebiliriz.

Op Art Dönemi ve Sanatçıları

Op art sanatçıları tipik olarak gözün davranışıyla ilgileniyor ve çeşitli optik fenomenleri keşfetmek için soyut kompozisyonlar geliştiriyorlardı.

Op art ve hareketin ön safında yer alan sanatçılar tanınmaya başladıkça, akım giderek gençliği daha çok etkisi altına almaya başladı. 1960 yıllarında Amerika’da yeni bir akımın patlaması için tam da doğru zamandı. Bunun sonucunda Op art çılgınlığı kısa sürede her yere sıçradı. Moda tasarımcıları da kısa sürede akımın görsel araçlarını benimsedi. Bunun sonucunda da giysi modelleri, moda reklam panoları, albüm kapakları ve iç mekânlar Op art imgeleriyle dolmaya başladı.

Op art sanatçıları tarafından yaratılan son derece karmaşık algısal etkiler genel halk tarafından benimsenmiş olsa da birçok sanat eleştirmeni bu akımı biraz aldatıcı bir eğilim olarak değerlendirdi. Op art öğeleri posterlere, tişörtlere ve kitap illüstrasyonlarına da çevrildi. Hareket 1968'de popülaritesini kaybetse de görsel sanatlar ve mimaride sistematik optik etkiler araştırılmaya devam ediyor.

Bridget Riley, izleyici için optik illüzyonlar yaratan, çok sayıda çizgiden oluşan çarpıcı duvar resimleriyle ünlü en tanınmış Op Art ressamlarından biri… Siyah ve beyaz geometrik desenleri, görme dinamizmini keşfediyor ve göz üzerinde kafa karıştırıcı bir etki yaratarak bir hareket ve renk yanılsaması yaratıyordu. Riley, kamuoyunda ikonik siyah beyaz geometrik çalışmalarının yanı sıra Londra'daki Tate galerisi ve Paris'teki Musée d'Art Moderne gibi büyük kurumlardaki geçici kamu duvar resimleriyle tanınıyor.

Victor Vasarely, optik resmin en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul ediliyordu. Vasarely'nin yaşamının ve çalışmalarının çoğu Op Art tarzıyla ilgiliydi. Onun resimleri, zihinlerini şüpheye ve yeni fikirlere yönlendiren, görünüşte hareketli görüntülerin yarattığı hoş gerilimle, insanları görsel rahatlık alanlarından çıkmaya zorlamayı amaçlıyordu.

İsmail Altınok, soyut manzara resimleri ve Op-Art çalışmalarıyla Türk resim tarihine fırça izlerini bırakan ressam, büyük renk alanlarının geometrik geçişleri, bağımsız, özgür bir resimsel dili benimsedi. Op-Art resimleri üretmek, Altınok'un sanatına getirdiği radikal bir değişim olmaktan öte anlamlar taşıyordu. Doğa ve figür resimlerini bir kenara bırakıp, matematiksel düzenlemeler, geometrik planlamalar, görsel yanılsamalar üzerine eğilerek Op Art sanatını topluma sevdirmeyi başardı.

Op Art, eski popülerliğini kaybetmiş olsa da hala bu sanat akımının izlerini günlük hayatımızda tablolarda ve kıyafetlerde görmemiz mümkün.